Botoks Nedir? Dr. S. Pelin Kartal

 Botoks (Botulinum toksini) hakkında her şey

Nedir?

Botulinum toksini (BTX) Clostridium botulinum tarafından üretilen doğal bir ekzotoksindir. Nöromüsküler bileşkede asetilkolin salınımını engelleyerek kimyasal denervasyon yapar. 7 farklı serotipi vardır. Bunlardan en güçlüsü tip A’dır.

Nasıl etki eder?

Botulinum toksini, presinaptik kolinerjik sinir uçlarına geri dönüşümsüz olarak bağlandıktan sonra, asetilkolin salınımını engelleyerek uzun süreli kas gevşemesine sebep olur ve kas gevşemesi sinir uçlarının rejenerasyonu tamamlanana kadar sürer.

Kozmetik etkisi nasıl keşfedilmiş?

Botoksun kas gegevşetici etkisinin keşfinden sonra 1980’li yıllarda şaşılık tedavisinde kullanılmaya başlandı. Şaşılık nedeni ile tedavi edilen bir hastanın alın kırışıklığının kaybolduğunun gözlemlenmesi sonucu kırışıklık tedavisinde kullanılabileceği anlaşılmıştır. BTX-A 2002 yılında FDA tarafından alın çizgilerinin tedavisi için onaylanmıştır.

Tıpta hangi amaçlarla kullanılır?

Botoks çizgili ve düz kasların fazla kasılmasının sebep olduğu düşünülen bir çok hastalıkta başarılı olarak kullanılmaktadır. Kozmetik olmayan tedavi amaçlı uygulamaları arasında nöromüsküler, gastrointestinal, genitoüriner, oftalmolojik, laringeal, oromandibular hastalıklar ve ağrı sendromları vardır. Bunlar tabloda belirtilmiştir.

Botoks

BTX−A günümüzde dinamik kırışıklıkların tedavisinde kullanılan en popüler tedavidir. Piyasada Botox ve Disport ticari adları altında bulunur. BTX sadece dinamik (mimik) kırışıklıklar yani harekete bağlı kırışıklıklarda faydalıdır. Dinlenme halindeki kırışıklıklara etkili değildir; ancak uzun süreli düzenli kullanımda dinamik kırışıklıkların statik kırışıklık haline dönmesini engelleyebilir. Kozmetik sonucu arttırmak için peeling ve yumuşak doku arttırıcılar ile birlikte kullanılabilir. Etkisi 1−2 gün içinde başlar, kabaca 10 günde tamamlanır ve 3−4 ay sürer. Tekrarlayan uygulamalarda etki daha uzun sürebilmektedir.

Botulinum toksini özellikle glabellar bölge, alın ve göz kenarlarındaki kazayağı çizgilerinin tedavisinde etkilidir. Doğru seçilmiş hastalara uygun şekilde yapılan BTX uygulanması ile kırışıklıklarda dramatik düzelme gözlemlenir. Ayrıca sonucun kısa süre içinde alınması ve düşük yan etki profili nedeniyle tercih edilirliği giderek artmaktadır.

En sık görülen yan etki uygulamaya bağlı morarmadır ve yaklaşık 1 hafta içinde kendiliğinden düzelir. BTX, kırışıklık giderilmesi yanı sıra kaş kaldırma, burun ucunun ve dudak kenarlarının kaldırılması, yatay boyun çizgilerinin ve platisma bantlarının giderilmesi gibi kozmetik amaçlarla da kullanılabilir. Yüzün alt bölgesinde ve boyunda uygulama zorluğundan dolayı istenmeyen yan etki riski daha fazladır. Bu nedenle dikkatli uygulama yapılması gerekir. Botulinum toksini myastenia gravis gibi nöromüsküler hastalığı olanlarda kullanılmamalıdır.

Gebelerde güvenlik (Botulinum toksin uygulaması): Gebelikde, süt verme döneminde ve hatta gebelikten bir süre öncesine kadar toksin uygulaması uygun değildir.

Tablo. BTX’un kozmetik dışı kullanım endikasyonları

Kaynak: Doç. Dr. S. Pelin Kartal